ساخت تخت جمشید در دوران حکومت داریوش ، پسرش خشایارشاه و پسرزادهاش اردشیر یکم ادامه داشت و هر یک از آنان بخش هایی را به مجموعه افزودند . اما در واقع ساخت و ساز تخت جمشید تا 188 سال ، یعنی پایان حکومت هخامنشیان در 330 پیش از میلاد ادامه داشت و هیچگاه به پایان نرسید . از آن دوران کاخ نیمه تمامی در تخت جمشید وجود دارد که مشخص است فرصت نکرده اند به پایان برسانند.
تا کنون بیش از 30 هزار گل نبشته از کاوش های تخت جمشید به دست آمده که از نظر ابعاد و متن کوچک و مختصر هستند اما به لحاظ محتوا از با ارزش ترین اسناد دوران هخامنشی به شمار می روند . بر اساس این گل نبشته ها که در حال حاضر اکثر آنها در آمریکا نگهداری می شوند، مشخص گردیده که در دوران فعالیت تخت جمشید ، به کارگران دستمزد پرداخت می شده ، حقوق زن و مرد برابر بوده ، زنان می توانستند کار کنند و یا کار نیمه وقت اختیار نمایند ، زنان از حق ارث برابر برخوردار بودند ، مادران از حقوق زایمان و کودکان از حمایت های اجتماعی بهره مند می شدند . این همه تامین اجتماعی که به قول خانم پروفسور کخ حتی امروزه در کشوری مانند آلمان هم بطور کامل انجام نمی شود ، برای 500 سال پیش از میلاد به معجزه می ماند . بی شک گل نبشته های اداری، سندی قطعی و بی چون و چرا از نظام اداری و اجتماعی دوران هخامنشیان هستند .
تخت جمشید : پارسه ، پرسپولیس ، پرسه پلیس ، هزارستون و یا چهل منار که در شهرستان مرودشت در شمال استان فارس (شمال شرقی شیراز) جای دارد ، نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته ، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بودهاست .
معماران ، هنرمندان و متخصصان در ساخت تخت جمشید از ملل مختلف زیر نفوذ شاهان هخامنشیان مانند آشوریان ، مصریان ، اوراتوئیان ، بابلیان ، لودیان ، ایونیان ، هندوان ، سکائیان و غیره تشکیل میشدند.
در گذر زمان تعدادی از ستونهای دروازه کاخ صد ستون در تخت جمشید حوادثی مثل زلزله را پشت سر گذاشته و سر پا ماندهاند . آنها در نگاه اول یکپارچه به نظر میرسند اما در حقیقت تکه تکه هستند و روی هم سوار شدهاند . راز پایداری آنها مقابل زمین لرزه در محل اتصال این تکههاست ، جایی که دو تکه ستون به وسیله سرب مذاب به هم متصل شدهاند . این سرب علاوه بر محکم کردن اتصال دو تکه ستون ، نقش مهمی برای مقاومت سازه در مقابل زمین لرزه داشتهاست . سرب فلز چکش خوار و نرمی است که هنگام بروز زمین لرزه از خودش واکنش نشان داده و خرد نمیشود، این همان نقشی است که در ساختمانهای امروزی و مدرن بر عهده فنر لای ستونها گذاشته میشود .
معماران و هنرمندانی که در ساخت تخت جمشید نقش داشتند ، نقشها را از سه طریق میآراستند . یکی چسباندن فلزهای گرانبها به صورت رویهٔ تاج ، گوشوار ، طوق ، یاره و نظایر آن به اصل نقش و توسط سوراخهایی که در دو طرف شی مورد نظر برای گوهرنشانی میکندند . دوم نگاریدن و نقر کردن تزئینات اصلی لباس، تاج و کلاه با سوزن ، به نحوی بسیار ظریف که نمونهٔ آن بر درگاههای کاخ داریوش (تچر) و حرمسرا وجود دارد . سوم رنگآمیزی ، که نمونههایی از آن در کاخ سه دری و صد ستون موجود است .
کاخ ها و ساختمان ها : کاخ آپادانا , کاخ تچر , کاخ هدیش , کاخ ملکه , کاخ- ه , کاخ سهدر , کاخ صدستون , کاخ شورا , ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی ، آرامگاههای شاهنشاهان که در فاصله 6 و نیم کیلومتری از تخت جمشید نقش رستم قرار دارد . در نقش رستم آرامگاهای شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ ٫ خشایارشاه ٫ اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است . آرامگاه پنجمی هم هست که نیمه کاره باقی مانده و احتمالاً متعلق به داریوش سوم است .
سنگنبشتهها : سنگنبشتههای داریوش بزرگ ، سنگنبشتههای خشایارشا ، سنگنبشته اردشیر یکم در تخت جمشید .
کتیبهها : کتیبههای غیرهخامنشی ، کتیبههای گلی .
هتل جهانگردی تخت جمشید در فاصله 1 کیلومتری از تخت جمشید از جمله مکان های اقامتی استان است، علاوه بر این می توانید روی هتل های شیراز هم حساب باز کنید.
هتل بزرگ شیراز و هتل هما شیراز از گزینه های عالی برای اقامت در شیراز است.