درنگی برای رصد آسمان شب در کویرهای ایران

هر کس یک بار مسحور افسون کویر شود، تا پایان عمر رهایش نخواهدکرد. این جمله معروف از دکتر آلفونس گابریل- جغرافیدان و جهانگرد فقید اتریشی- است. او بارها به کویرهای ایران سفر کرده و کتابی، با عنوان «عبور از صحاری ایران» نیز نوشته است.اهل سفر می گویند که کویر با خلق و خوی ایرانی‌ها سازگاری عجیبی دارد. كویرهای پهناور ایران می‌توانند یكی از مهمترین انگیزه‌های سفر به ایران برای منجمانی باشند كه در جست‌وجوی آسمانی صاف، تاریك و بدون غبار برای رصد اجرام آسمانی هستند.کسانیکه علاقه به نجوم دارند میدانند نقاط کویری بهترین مکان برای رصد ستارگان و بارشهای شهابی در روزهای خاص است. علاوه بر این، فضای آرامش بخش و دنج کویرها نیز بعلاوه رمل ها و نمکزارها و رودهای شنی همه و همه می توانند از نکات جذاب کویر باشند. ما امروز قصد داریم شما را با مشهورترین کویرهای ایران برای رصد ستارگان آشنا کنیم.

شب های زیبای کویر

شب های زیبای کویر

سفر اول : صحرای طبس عروس کویرهای ایرانصحراهای طبس بخصوص کویر روح مرغوم و کویر نایبند بدلیل موقعیتهای خاصی چون امنیت؛ فاصله با کره نوری شهرها و روستاها؛ نبود گرد و غبار محلی و خارجی ؛ کم بودن رطوبت هوا همواره مورد استقبال ستاره شناسان و رصد گران اجرام آسمانی است .طبس بخاطر دسترسی توسط حمل و نقل ریلی و هوایی و جاده ای؛ وجود اقامتگاهها و مراکز درمانی مناسب ؛ تعدد کاروانسراها و جاذبه های گردشگری و طبیعی در کنار رصد ستارگان بر مزیت این محدوده جغرافیایی جهت ورود گردشگران نجومی و تورهای ستاره شناسی افزوده است.از منظر نجومی منطقه نایبندان  طبس در مقیاس بورتل (مقیاسی جهت سنجش تاریکی) دارای رتبه می باشد. در برخی نقاط این کویر هیچ گونه آلودگی نوری وجود ندارد. این منطقه بهترین و تاریکترین منطقه بررسی شده در پروژه آلودگی نوری تاکنون می باشد. نور گگن شاین در این منطقه به وضوح دیده می شود و حتی در برخی اوقات سیارات مشتری و زهره که همانند ستاره ای پرفروغ دیده می شود، به علت تاریکی محیط بر روی زمین سایه ایجاد می کنند. دسترسی به چنین مناطقی بسیار دشوار است ولی موقعیت این کویر ممتاز می باشد.

کویر نایبند طبس

منجمان براي رصد ستارگان بايد از شهرها فاصله بگيرند و در آسمان تاريك و پر ستاره به مطالعه بپردازند. علت كم ستاره بودن آسمان شهرها، پديده ايست كه آلودگي نوري نام دارد. لامپهاي موجود در معابر و خيابانها حداقل 20الي 50درصد نور خود را به علت طراحي نامناسب و اشتباه به آسمان مي فرستند. وقتي تعداد لامپهاي يك منطقه بيش از 10عدد فراتر رود ،آن قسمت از نورهايي كه به آسمان مي رود، باعث روشن شدن زمينه آسمان مي شود و ستارگان كم نور را محو مي كنند. هرچه يك شهر بزرگتر و تعداد لامپ هاي آن بيشتر باشد، آسمان روشن تر است. متاسفانه به دليل اينكه آلودگي نوري تا ارتفاع زيادي در جو بالا مي رود، بنابراين اثر آلودگي نوري را مي توان تا كيلومترها مشاهده كرد.

آسمان کاملا بکر و تاریک در دنیا بسیار سخت پیدا می شود. هنوز در برخی از مناطق ایران آسمان کاملا تاریک پیدا می شود. یکی از نقاط کویر نایبندان است. طبق بررسی سهراب علیدوستی پژوهشگر طرح مکان یابی مکان های تاریک و سرپرست پروژه آلودگی نوری، این کویر بهترین مکان رصدی ایران محسوب می شود.سفر دوم: متین آبادکمپ متین‌آباد به عنوان اولین کمپ طبیعی(Eco camp)  در ایران براساس گردشگری پایدار و بر مبانی اولیه اکوتوریسم پایدار ایجاد شده است. برای سفر به این کمپ باید به 25 کیلومتری شمال نطنز و 45 کیلومتری جنوب‌شرقی کاشان بروید. برای اقامت در هتلهای نطنز یا کاشان کافیست از طریق رزرو هتل کاشان اقدام کنید.

کویر متین آباد

آسمان زیبای پر ستاره متین آباد

اگر از آن دست طبیعت‌گردان حرفه‌ای هستید، مسیر را درست آمده‌اید اینجا حیات وحش منحصر به فردی دارد و در آن می توانید پرندگانی از قبیل زاغ بور، هوبره، تیهو و چکاوک را از نزدیک ببینید. در کمپ متین آباد می‌توانید با پوشش گیاهی منحصر به فرد کویری و گیاهان زراعی و کشاورزی محلی آشنا شوید. از سوی دیگر عکاسی از مناظر بدیع، رصد ستارگان در شب و ماجراجویانه‌تر از اینها، شترسواری، پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری در کویر استفاده از ویژگی‌های آب و هوایی به همراه آرامش موجود در منطقه و مدیتیشن روی شن‌های کویری به نوعی گردشگری سلامت را پیش‌روی شما می‌گذارد.در حال حاضر 25 شتر تربیت شده در این کویر انتتظار مسافران را می‌‌کشند. کافی  است آنها را به نام صدا کنید تا الفتی دیرینه بین شما و آنها بوجود بیاید.

کویر متین آباد

آسمان زیبای شب متین آباد

سفر سوم : مرنجاببرای آن ها که می خواهند سفری یک روزه از تهران به کویر داشته باشند، یکی از ساده ترین انتخاب ها، کویر «مرنجاب» است. این کویر که در نزدیکی کاشان و در حاشیه دریاچه نمک واقع شد، اکثر نمادهای کویری یعنی رمل و درختچه های بیابانی و چاه های دست کن و آب انبار و دریاچه نمک و کاروانسرا را دارد و به جز جاده اش که خاکی است، از لحاظ نزدیکی به پایتخت و امکانات بین راهی، گزینه ای مطلوب به شمار می رود. تپه‌های ماسه‌ای اطراف دریاچه نمک کویر مرنجاب در کنار  دریاچه نمک، آمیزه‌ای از طبیعت و تاریخ است.

کویر زیبای مرنجاب

دریاچه نمک مرنجاب

کاروانسرای مرنجاب که در زمان شاه عباس صفوی بناشده، در مسیر گرمسار به کاشان و اصفهان قرار دارد و هم اکنون نیز برای اسکان گردشگرانی که قصد شب مانی در مرنجاب را دارند، مورد استفاده واقع می شود. کویر مرنجاب در حاشیه پارک ملی کویر است و در بسیاری از جاهایش رمل های نرم برای پیاده روی گردشگران یافت می شود. اگر به کویر مرنجاب می روید، می توانید در نزدیکی «آران و بیدگل» به دیدن «شهر زیرزمینی نوش آباد» هم بروید. درباره پارک ملی کویر و شهر زیر زمینی نوش آباد پیش از این در مقاله های :زیستگاه پرندگاه ایران و سفر به جاذبه های دیدنی ایرانی که مشابه آن در خارج موجود است سخن گفته ایم.

کویر زیبای مرنجاب

آسمان زیبای شب مرنجاب

سفر چهارم: مصرکویر مصر روستایی از توابع شهرستان خور و بیابانک در استان اصفهان است. این روستا در دشت کویر ایران و در ۴۵ کیلومتری شرق جندق و در ۶۰ کیلومتری شمال خور واقع شده است. روستای مصر یا کویر مصر درست در میانه راه دامغان به نائین و اصفهان قرار دارد. این روستا یکی از مناطق جذاب گردشگری ایران  به‌حساب می‌آید و نام دریای شنی کویر مصر برای بسیاری از طبیعت‌گردان آشناست. شاید بخاطر داشته باشید که بخشی از فیلم خیلی دور، خیلی نزدیک در این روستا فیلمبرداری شده بود.

کویر زیبای مصر

شبهای پر ستاره کویر مصر

وجود چاه آب عمیق، سرسبزی منطقه بیابانی و کشت درخت گز و … جهت جلوگیری از جابجایی شن‌های روان، بلوار به عرض حدود ۵۰ متر داخل روستا، وجود خانه‌های قدیمی و بازسازی آنها جهت اسکان توریست، موتور سواری، شترسواری در کویر و از همه مهمتر وجود نیزارهایی وسیع و سرسبز در فاصله ۵ کیلومتری روستا و وجود تپه‌های شنی در اطراف آن از جمله عواملی هستند که باعث جذب توریست در دل کویر گشته است و حضور توریست‌های خارجی برای دیدن عجایب کویر مرکزی ایران در آن فراوان است. بسیاری از منجمان ایرانی و خارجی آسمان صاف و تاریک این مکان را برای برپایی کارگاه‌های رصدی خود انتخاب می‌کنند و همچنین بسیاری از عکاسان از طبیعت کویری آنجا برای عکاسی استفاده می‌نمایند. هتل بالی در روستای خور و بیابانک واقع است که برای رفتن به کویر مصر هرساله تورهایی را برپا می کند و هتل سنتی یه تا نیز  در قلب کویر واقع شده است.

کویر زیبای مصر