شهرستان گرگان مركز استان گلستان میباشد و در طول جغرافیایی 26/54 و عرض جغرافیایی 50 / 36 واقع شده است . ارتفاع شهر از سطح دریا 160 متر است . از نظر طبیعی این شهرستان از دو منطقه كوهپایه ایی و جلگه ای تشكیل شده كه كوهپایه در قسمت جنوبی دشت گرگان است و مهمترین قلل آن شاهكوه و شاهوار میباشد و قسمت جلگه ای در شمال و دنباله دشت گرگان است و مهمترین رودهای این منطقه كه به دریای خزر میریزند رودهای گرگان قره سو كفشگیری و زیارت هستند .
آب و هوای این ناحیه معتدل خزری یا مدیترانه ای است كه بطور معمول از غرب مازندران بارش كمتری دارد . هر چند تابستانهای آن نسبتاً گرم و شرجی است. اقلیم منطقه بسیار گوناگون و متنوع است و کوه ، جنگل و چمنزار ، جلگه و دشت ، بیابان و شوره‌زار ، دریا و خلیج ، رودخانه و تالاب و زمین کشاورزی را شامل می‌شود .
شهر گرگان و منطقه پیرامونش که از نیمه سال ۱۳۷۶ شمسی پس از شصت سال تلاش به صورت رسمی به استان گلستان موسوم شده از یکم دی ماه 1311 شمسی به دستور رضا شاه پهلوی تاکنون به نام گرگان و دشت شهرت داشته است .
از نظر اقتصادی با وجود شرایط مناسب كشاورزی دامپروری و صنایع وابسته به كشاورزی مثل كارخانه جات روغن كشی و پنبه پاك كنی چهره این شهر در سال های اخیر دگرگون شده است . قابل ذكر است كه این شهرستان یكی از قدیمی ترین كارخانه جات بافت پارچه های ابریشمی و حریر را داشته كه پارچه های آن بسیار معروف بوده است .
جمعیت این شهر بنابر سرشماری ۱۳۸۵، تقریبا ۲۶۹٬۲۲۶ نفر بوده‌است .
گرگانی ، سیستانیها و نیز سبزواریها ، کاشمریها ، شاهرودیها ، مازندرانیها ، بسطامیها و بیارجمندیها ، قزاقها ، سادات ، بلوچها ، ترکمنها از مردمان ساکن این شهر هستند .
بافت تاریخی گرگان ، با مساحتی بالغ بر ۱۵۰ هکتار سومین بافت با ارزش و دارای سبک معماری پس از یزد واصفهان است و وسیع ترین بافت تاریخی شمال ایران است . بافت تاریخی این شهر در سال ۱۳۱۰ خورشیدی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید که محدوده آن منطبق بر محدوده قاجاری شهر استرآباد است .
شهر گرگان (استراباد) در دوران قاجار ۶ محله بزرگ به نام‌های سرپیر ، دربنو ، سرچشمه ، میخچه‌گران ، نعلبندان ، سبزه‌مشهد و میدان داشت که دارای چندین محله فرعی مثل پاسرو، میرکریم، دوشنبه‌ای ، شیرکش ، باغشاه ، دباغان ، شاهزاده قاسم و... بوده‌اند .
این ۶ محله و محلات فرعی هنوز هم به همین نام‌ها وجود دارند و بیشتر مساجد و تمام تکایای قدیمی و زیارتگاه‌ها و مکان‌های مذهبی شهر نیز در همین محلات قرار دارند که امروز بافت قدیم و معماری سنتی و تاریخی این شهر و بخش عمده‌ای از میراث فرهنگی این دیار را تشکیل می‌دهند، همچنین قزاق محله که محل سکونت قزاق‌هاست جزو محله‌های قدیمی گرگان به‌شمار می‌آید .
